1.2.TREE AWARD: TUINEN VRANCKX BEHAALD BRONS

Op maandag 26 september werd de 3de 1.2.Tree Award .uitgereikt op de nationale vakbeurs Green. Met deze award willen de VVOG (Vereniging voor Openbaar Groen) & Green het mooiste boomproject .bekronen en de symbiose tussen tuinaannemers, – architecten en boomkwekers in de kijker zetten.

Succesvolle en duurzaam ontwikkelde tuin- en parkprojecten kunnen enkel ontstaan door een professionele aanpak, zowel bij de conceptfase door de tuinarchitect, als bij de realisatie en uitvoering door de tuinaannemer maar ook door de stielkennis van de boomkwekerij die de leverancier is van unieke bomen. En het zijn deze projecten die we met de 1.2.Tree Award in de bloemetjes willen zetten.

Bartel Van Riet, bekend van tv en zelf een tuinaannemer, overhandigde de prijzen.

1 2 TREE AWARD – 2022 - Green

Populus tremula ‘Erecta’  [Zuilvormige ratelpopulier]

Locatie: Geel, provincie Antwerpen

‘Private’ tuin bij Dierenartspraktijk

■ L I N K   M E T   H E T   V E R L E D E N

Het Kempische landschap kenmerkte zich vroeger, sterker dan nu, door de typische en omvangrijke bomenrijen van zuilpopulieren (Populus nigra ‘Italica’). In de vorige eeuw plantten landbouwers deze bomen aan, om bodems te fixeren en als snelgroeiende windbrekers, in langgerekte (vaak afstanden van honderden meters lang) lijnen. De schikking van de bomen gebeurde met een opvallend korte plantafstand, meestal slechts 1.0 à 1.5m tussenruimte, opdat de smalle bomen een hoge, aaneensluitende haag zouden vormen.

Er worden nu, sinds enkele decennia, geen zuilpopulieren meer aangeplant en alsmaar meer exemplaren gerooid.

We zagen bij dit tuinproject, mede dankzij de ruimdenkende houding van de opdrachtgever, de kans om het eeuwenoude principe, van het aanplanten van lange rijen van zuilpopulieren, terug toe te passen. Op Kempisch grondgebied, in zanderige grond, op een kleine kavel én in een waardevolle, beeldbepalende, dorpse context.

■ D E   P O P U L U S   T R E M U L A  ‘ E R E C T A ’ – S O O R T

De meest bekende zuilpopulier-soort in onze contreien is van oudsher de ‘Italica’-variëteit. De nieuwere Populus tremula ‘Erecta’-variëteit, die in dit project werd aangeplant, wordt, onterecht, iets minder bemind..en is minder bekend. 

De ‘Erecta’-variëteit kenmerkt zich door zijn uiterst slanke silhouet: een erg smalle en hoge kruinvorm, met rechtopgaande stam. De hoogte is eerder beperkt, tot ca. 15m, met een volwassen kroonbreedte van maximum 2m. Na een leeftijd van een tiental jaar is deze zuilpopulier ca. 8m hoog, met een diameter van ca. 1m. Hij groeit vrij snel, ongeveer 50cm per jaar. Het is een grootse, monumentale boom, die zich kleedt met verfijnde en minuscule blaadjes. Deze lopen bronskleurig uit. De blad-bovenzijde verloopt nadien tot een blauwgroene teint, met een zilvergrijze onderkant. De bladverkleuring in de herfst is spectaculair. Mooi is ook de witgrijze en gladde bast van deze trilpopulier.

Al deze kenmerken, met vooral de smalle obelisk- en spitsvorm van de kruin en de zilveren, gekartelde en trillende blaadjes,… maken van deze boom een enorm elegante en exclusieve soort.

Dat het wortelgestel van deze boomsoort eerder oppervlakkig groeit, vormt in deze tuin geen probleem. Hiermee werd rekening gehouden in het ontwerp. De bomen flankeren geen verhardingen en situeren zich in ruime plant-, grind- en gazonvlakken.

Waar de Populieren-familie, over het algemeen, veel pollen opwekt, geeft de Populus ‘Erecta’ geen zaadpluizen. Dit is een voordeel tav hooikoortspatiënten, die in de buurt wonen.

Dat de bomen, in dit tuinproject, alle ruimte krijgen om hoog op te groeien en toch in breedte beperkt blijven, maakt dat de omliggende bewoners en het verkeer er weinig ongemak van ondervinden: geen te weid en breed groeiende boomkruinen, weinig bladval, geen diepe schaduwen,…

De hoge boomkruinen wiegen zachtjes en speels heen-en-weer bij wind. Ook de gekartelde blaadjes van de trilpopulier bewegen, ritselen, ratelen en brengen geluid voort, al bij het minste briesje, dankzij hun lange, afgeplatte bladstengels. Deze eigenschappen scheppen extra levendigheid en speelsheid. Een uniek, attractief, visueel schouwspel.

■ A R C H I T E C T U R A L E   B O O M

We kozen voor deze aparte, landschappelijke boomsoort door zijn uitgesproken en unieke, architectonische vorm, eerder dan voor zijn botanische kenmerken. De boom is door zijn uiterst smalle en monumentale habitus erg bijzonder.

Daarnaast werden de bomen in krachtige, langgerekte lijnen aangeplant. Ze trekken de strakke architectuur van de woning/dierenartspraktijk in de tuin door. Ze liniëren het gebouw met de tuin en vice versa. De bomen kaderen de woning en tuin in en geven het hoge gebouw het nodige cachet.

Zes bomen-lijnen herhalen zich en ‘snijden’, op stoere wijze, doorheen de licht-golvende tuin. Ze bufferen de omgeving en de buurhuizen en verminderen de inkijk, terwijl ze de open structuur en het parkgevoel van deze open tuin daarbij toch niet teniet doen.

Het spel van hoogte, licht (zon- en langgerekte schaduw-vlekken), de bewegende blaadjes, de ritmiek van de herhalende boomstammen,…brengen in deze tuin een continue en onbeschrijfelijke dynamiek tot stand. De boomstammen, waar men onderdoor en doorheen kijkt, lijken te ‘bewegen’ als men er als fietser of automobilist voorbij rijdt.

De zuilpopulieren staan, net zoals landbouwers het in de vorige eeuw deden, in erg hoge densiteit/plantdichtheid aangeplant. In deze tuin, van slechts 690m² groot, kennen maar liefst 58 exemplaren nu een thuis, met een opvallend kleine plantafstand van ca. 1.5m. 

Ook in de winter, als de bomen geen bladen dragen, hebben de repetitieve boomlijnen en de kenmerkende, fijne takkenstructuur een hoge beeldwaarde. De bladverliezende en kale bomen laten in het winterseizoen de (welgekomen) zon meer in de tuin vallen, in de zomer scheppen ze dan weer nuttige verkoeling, in deze warme, stenige verkeersomgeving.

Dat de bomen bladverliezend zijn, vinden we een meerwaarde: de waarnemer, passant, buurtbewoner, leest ‘het ritme van de seizoenen’ af van de decoratieve bomen, in deze centraal gelegen dorpstuin: het ontspruiten van de bladknoppen in de lente, de metaalblauwe blaadjes in de zomer, de schitterende geel/oranje/rode-herfstverkleuring, het met dauwdruppels bekleedt zijn van het verfijnde takkenskelet bij vorst, de besneeuwde en met zon beschenen boomkruinen in de winter,…

De zuilpopulieren staan op hellingen (en dus op verschillende hoogtes) aangeplant. Wanneer de laag-vertakte boomstammen (veren), binnen enkele jaren, enkele meters hoger zijn opgegroeid, zullen de boomkruinen aan de onderzijde waterpas worden opgeknipt. Dit geeft een bijzonder architectonisch en kunstig effect: bomen die op verschillende hoogtes staan aangeplant, maar waarvan de kruinhoogte gelijk doorloopt.

■ F R A P A N T E   L O C A T I E

Deze private tuin is rondom een dierenartspraktijk gelegen en bevindt zich in een spie of tip, tussenin twee straten. De tuin werd grotendeels open, transparant en zichtbaar (vanuit alle hoeken en straatkanten) gehouden. Ook al wilde de eigenaar de tuin aanvankelijk gans omsluiten met hagen, hij veranderde gelukkig van idee, door het verdedigen van onze opzet met ontwerp en visualisaties.

Nu fungeert dit private perceel als een soort van ‘open en toegankelijke’ tuin en beeldbepalend baken, voor het gehele dorp.  De tuin werd een landmark en herkenningspunt, vooral door de hoge bomen. De populus-zuilbomen vallen op door hun excentrieke uiterlijk, verwonderen elke passant, vangen er (letterlijk en) figuurlijk veel wind, en hebben daardoor ook een ‘marketingwaarde’. De zichtbaarheid en herkenbaarheid van de dierenartspraktijk wordt verhoogd. 

De tuin werd een ‘verademing’, groene oase, oriëntatiepunt,… in een erg stenige en vlakke omgeving. De markante boomlijnen, vervullen, naarmate ze ouder worden, de functie als waardevol landschapselement, met biologische en ecologische waarde. Ze functioneren als belangrijke schaduwbrengers en afkoelers in deze warme asfaltomgeving. Het zijn bovenal voorname CO2- en stof-zuigers. Dat de bomen zo hoog worden, betekent dat in deze, eerder kleine, tuin toch maximaal wordt ingezet op verticaal groen.

De tuin is in principe privéterrein, maar doordat de tuin geen grenzen of erf-afscheidingen heeft, wordt deze als het ware ietwat ‘semi-openbaar’. We zien dat voetgangers de tuin gebruiken als ‘short-cut’, om van de ene naar de andere straat te gaan en waarbij ze doorheen de bomen-lijnen wandelen. Spelende kinderen gebruiken de boomstammen en glooiende grasheuvels als speel-element en rollen en hollen, tussenin de populier-bomen, op en af de grashellingen,…