EEN POPULIERENTUIN IN DE KEMPEN

Tuinarchitect en -aannemer Roeland Vranckx uit Geel won goud in de categorie tussen 250 en 1000m2 met een bijzondere tuin bij een dierenartsenpraktijk, geïnspireerd op twee typische landschapselementen uit de Kempen: de zandduinen en de lange rijen zuilvormige populieren. Het meest opvallende aan deze tuin is het grote aantal bomen die als uitgangspunt en beeldbepalend ontwerpelement werden gebruikt. Deze tuin werd trouwens ook bekroond met een 1 2 Tree Award.

De tuin ligt op een driehoekig perceel, een spie tussen twee straten in Geel. Aanvankelijk wilde de eigenaar het hele perceel om privacyredenen volledig afsluiten met hagen. “Wij konden hem echter overtuigen om dat niet te doen,” zegt Roeland Vranckx. “De tuin werd ‘aan de buurt gegeven’, niet omrand met draad, haag of schutting. Doordat de tuin geen harde grenzen of erfafscheidingen heeft, fungeert dit private perceel nu als een soort semi-publieke tuin, een groene long voor het gehele dorp. We zien zelfs dat voetgangers de tuin gebruiken als ‘short-cut’, om van de ene naar de andere straat te gaan... Bezoekers van de dierenartspraktijk kuieren met hun huisdier overheen het gazon om het tot rust te brengen. Spelende kinderen gebruiken de bomen en glooiende grasheuvels als speelelement en rollen en hollen, tussen de populierbomen, op en af de grashellingen… De tuin is ook een landmark en herkenningspunt geworden, in een erg stenige en vlakke omgeving, vooral door de hoge bomen en de golvende gazonperken. Wat de zichtbaarheid en herkenbaarheid van de handelszaak/dierenartspraktijk uiteindelijk ten goede komt.”

Beeldbepalende bomen

Wat het meest opvalt in deze tuin zijn de lange rijen zuilvormige populieren. De zes bomenlijnen herhalen zich en snijden doorheen de lichtgolvende tuin. “Het Kempische landschap kenmerkte zich vroeger door de typische bomenrijen van zuilvormige populieren (Populus nigra ‘Italica’). In de vorige eeuw plantten landbouwers deze bomen aan om bodems te fixeren en als snelgroeiende windbrekers, in lange lijnen met een opvallend korte plantafstand. We zagen bij dit tuinproject, mede dankzij de ruimdenkende houding van de opdrachtgever, de kans om deze eeuwenoude praktijk, die een krachtige landschapsbaken vormen, terug toe te passen, zij het dan op microschaal in een private tuin. De populieren staan, net zoals landbouwers het in de vorige eeuw deden, in erg hoge plantdichtheid aangeplant. In deze tuin, van slechts 690m² groot, kennen maar liefst 58 exemplaren nu een thuis, met een opvallend kleine plantafstand van ca. 1.5m.”
Roeland Vranckx koos hier voor de zuilvormige trilpopulier Populus tremula ‘Erecta’, een variëteit met recht opgaande stam (tot 15m hoog) en een maximale kroonbreedte van ca. 2m. “We kozen voor deze aparte, landschappelijke boomsoort omwille van de unieke, architectonische vorm. Het is een monumentale en elegante boom, met decoratieve, verfijnde blauwgroene/zilvergrijze blaadjes. De hoge boomkruinen wiegen zachtjes en speels heen-en-weer bij wind. De gekartelde blaadjes bewegen en ritselen bij het minste briesje, dankzij hun lange, afgeplatte bladstengels. Ook in de winter, als de bomen geen bladen dragen, hebben de repetitieve boomlijnen en de fijne takkenstructuur een hoge beeldwaarde. Het spel van hoogte, licht en schaduw, de bewegende blaadjes, de ritmiek van de boomstammen,... zorgen voor een continue dynamiek. De boomstammen, waar men onderdoor en doorheen kijkt, lijken te ‘bewegen’ als men er als fietser of automobilist voorbij rijdt. Doordat ze in langgerekte lijnen zijn aangeplant, trekken ze de strakke architectuur van de woning/dierenartspraktijk in de tuin door. Ze liniëren het gebouw met de tuin en vice versa. Ze kaderen de woning en tuin in en geven het hoge gebouw het nodige cachet. Ze bufferen de omgeving en de buurhuizen ook en verminderen de inkijk, terwijl ze de open structuur en het parkgevoel van deze open tuin toch niet teniet doen. Omdat de bomen hier alle ruimte krijgen om hoog op te groeien en toch in breedte beperkt blijven, maakt dat de omliggende bewoners en het verkeer er weinig ongemak van ondervinden. Bovendien geeft de Populus ‘Erecta’ geen zaadpluizen, wat een voordeel is voor hooikoortspatiënten.”

Duinenlandschap

Voor het golvende graslandschap haalde Roeland Vranckx zijn inspiratie uit het fantasierijke en speelse helgroene heuvellandschap van de tv-serie de ‘Teletubbies’. “Het doet denken aan een natuurlijk duinenlandschap, maar het werd zorgvuldig gemodelleerd om woning en tuin met elkaar te verbinden en het gebouw als het ware te laten verzinken in de tuin. Bovendien verzachten de ronde vormen ook de scherpe hoek van het driehoekig perceel.”

Om de heuvels aan te leggen werd de afgegraven grond van de woning gebruikt. Kosten noch moeite werd gespaard in grondverbetering: een groot volume mölmcompost, bentoniet-kleisubstraat en terracottem-watergelkorrels werden, in de 50 cm-bodem-toplaag, ingefreesd. Verder werd Vivimus-plantgrondverbetering vermengd in de plantvakken van de bomen en werden de planten, na aanplanting, bemest met organische meststoffen.

De grasheuvels duwen de omringende straten en de verkeersomgeving een beetje in de achtergrond, ze verbergen de geparkeerde wagens, en maken de toegang tot de praktijk in deze erg open tuin wat intiemer, vertelt Roeland Vranckx. Ook tegen de voorgevel en in de twee kleinere zijtuinen, waar de eigenaar initieel parkeerplaatsen wenste, werd een bergje van het grondoverschot geplaatst. Het golvend tuinlandschap herhaalt zich op die manier in deze tuindelen en minimaliseert de ‘breuk’ die de brede oprit in de tuin teweegbrengt.

De heuvels worden begeleid door betonnen keerwanden die als een verbindende ketting langs het gebouw en doorheen de tuin lopen. Die keerwanden, die verwijzen naar de betonnen afwerking van de woning, hebben meerdere functies. Ze vangen de niveauverschillen op, dienen als kantopsluiting van de verhardingen, schermen het entreegedeelte af en markeren de opdeling van de tuin in privé- en vrij toegankelijk deel, camoufleren de geparkeerde auto’s en vormen een neutrale achtergrond voor de beplanting. De ontwerper verwerkte ook verlichting in de wanden en gebruikte ze voor de constructie van een zitbank.

Rouwhoekje

Het intieme ‘Rouwhoekje’ is een bijzonder detail in deze tuin. Een dierenartspraktijk impliceert ook ‘afscheid nemen’ en het laten inslapen van huisdieren. “We stelden daarom voor om een ‘rouwhoekje’ te voorzien in de tuin. Het ligt op een strategische plaats: intiem, vlakbij de achteruitgang, afgescheiden door de hoge, betonnen keermuren die meteen ook ruglening zijn voor de houten bank, en een middelhoge beplanting. Klanten die treuren om hun viervoeter of gevleugelde vriend, kunnen zich hier even afzonderen, een moment van verdriet beleven, troost vinden bij elkaar.”

“We ontwierpen zowel de hoofdstructuur van de tuin als de kleinste detailafwerking, en zetten hiermee alle middelen in om de klant te overhalen van de kracht van het totaalconcept: keerwanden, parkings, zitbank, brievenbussen, verlichting, tuinberging die plaatsbiedt aan fietsen en afvalcontainers, een aparte toegang tot het appartement...”

Chique soberheid

De beplanting werd vrij sober gehouden om het grootse effect van de beeldbepalende bomenlijnen niet te verstoren. De plantvakken zijn grote eilanden van de (klassieke) Pennisetum alopecuroides ‘Hameln’, met een overvloed aan witte Gaura’s, die de witte teint van het gebouw herhalen.

Aan de parking en de entree is de beplanting iets diverser met de roodgetinte Nandina ‘Summer Sunset’, de frivole roosrode Persicaria ‘Speciosa’, samen met de speelse, rooswitte bloempjes van de langbloeiende Erigeron karvinskianus, tegen de neutrale, lichtgrijze achtergrond van de betonnen keerwanden.

Tegen de houten schutting van de buren werden beukenhagen voorzien om de tuin ook aan de randen extra te vergroenen.

De verharding van de parking bestaat uit siergrind om het water maximaal door te laten. Om diezelfde reden bestaat de oprit uit betonklinkers met voegen. De ruwheid van het materiaal staat in contrast met de gladde gevel van de praktijk.

“Private tuinen, met het straight zwembad+poolhouse, lijken heden allemaal kopieën van elkaar en boeien ons slechts matig. Projecten als deze, waar tuinarchitectuur zich met stedenbouw vermengt, zijn het meest uitdagend. Dat deze markante tuin nu ‘impact’ heeft en zijn invloedsfeer tot ver buiten de tuingrenzen loopt, geeft ons grote voldoening”, besluit Vranckx.

www.tuinenvranckx.be