West meets east

De Japanse tuin is hot, meer dan u vermoedt

Tekst en fotografie: Roeland Vranckx

De vormtechnieken uit de Japanse tuincultuur passen we vaker toe dan we vermoeden. Er doet zich het laatste decennium alleszins duidelijk een beweging in die richting voor.

U hanteert ze misschien wél doelbewust, maar het merendeel van de ontwerpers gebruiken de trucs en opvattingen van de oosterse tuinarchitectuur al jarenlang op niet-welbewuste wijze.

De verklaring van deze Japanse invloed, vloeit voort uit het wensenpatroon van ons cliënteel. In hun drukke levensgang zoeken onze klanten meer dan ooit naar rust en afzondering in eigen tuin. Dat is net hetgeen waar de Japanse tuinbeweging al eeuwenlang voor staat: stilte, meditatie, ontsnapping en ontspanning. Zen was, toen en nu, hét modewoord. En dat weerspiegelt zich in onze tuinplannen. Volwaardige Japanse tuinen zullen onze hoven natuurlijk nooit worden. Maar neemt u de stijlkenmerken van onze huidige tuinarchitectuur onder de loep, dan zal het u verbazen hoeveel overlapping er heerst.

Uzelf tekent graag golvende en wintergroene haagmassieven van Osmanthus, hulst, taxus, rododendron,… Het is net zoals de vele topiaryvormen die in de Japanse tuinkunst de plak zwaaien.

Ook presenteert u uw klant, eigenaar van een minimalistische woning, graag een dito tuin: een buitenruimte met grote vlakken met homogene invulling, spartaanse inkleding, subtiele hoogteverschillen, heldere lijnen, open- en ruimtelijkheid. Laat dat nu evenzo primaire kenmerken zijn van de Aziatische tegenhanger.

In dat sobere geheel passen we bovendien graag architecturale accenten toe, die als eye-catcher en kleurbrenger fungeren. Zij vinden hun weg naar onze tuin in de vorm van meerstammige struiken, karakteristieke bomen (berk, amelanchier, parrotia,…) of opvallende bloembollen (allium). Stuk voor stuk kenmerken ze zich door hun opvallende habitus. Naast de vorm, vangen deze elementen de aandacht door hun kleur: de herfstverkleuring van de esdoorn, de stervormige bloesems van de cornus, de vroege bloei van de magnolia, de freile voorjaarsbloemen van het krentenboompje... Een grote gelijkenis met de azaleastruiken, opgeschoren dennenboompjes, bonsais, kerselaars en esdoorns… uit Japan. Architecturale planten worden dus belangrijker dan de planten die opvullen. Dennenbomen zijn bovendien de nieuwe, overgewaaide hype in ons tuinenland.

Daarnaast zijn grind, keien en rotsen zowat het meest opvallende sleutelelement in een oosterse tuin. Vergeleken met onze tuinen: nooit eerder bedekten we zoveel oppervlakte met grind, steenstrips, gekloven klinkers en ruwe natuursteen. We vullen er enorme vlakken mee en brengen er accenten in aan met varens, boomstammen, solitaire struiken, waterelementen en bloembollen. Net zoals in Japan, kneden we deze vlekken vaak in golvende en nonchalante vormen. Het lijkt dan alsof de natuur het zelf zo gemaakt heeft, maar in wezen is elke vorm en de plek van elke steen en boom weldoordacht overwogen. In dit kunstmatig plekje natuur brengen we sporadisch groene toefjes en accenten aan met tapijten van siergrasjes, mos (festuca’s bijv.), vinca, waldsteina, cotoneaster,…

Grote ruimtes met gazon creëren in onze tuinen een opvallende openheid, leegte, rustgevende aanblik en daarmee oosterse sfeer.  En waar water in een Japanse tuin een voorname plaats krijgt, zo is dat in de hedendaagse tuin niet anders. Water passen wij als tuinaannemer graag in alle mogelijke gedaanten toe: spiegelvijvers, borrelstenen, waterspuwers,… Dat water leeft, spiegelt en een sereniteit uitstraalt, wisten ze eeuwen geleden ook al in Japan, waar ze er meesterlijke toepassingen mee verzonnen.

In grote grindbedden en grasperken zien onze klanten graag stapstenen geplaatst. Stapstenen, zoals ze die ook in het oosten in overvloed gebruiken, hebben een meer natuurlijk karakter dan een betonnen paadje en delen de ruimte minder bruut op. Zo zijn er in onze contreien ook maar weinig vijvers die geen stapstenen tonen.

Durft u bij uw klanten te refereren naar de Japanse tuinkunst bij het verdedigen van uw ideeën? Vroeger deinsde men achteruit bij die suggestie, maar vandaag de dag lijkt ons cliënteel een meer open geest te hebben, rijp genoeg te zijn om die vergelijking te laten opgaan en er zich een beeld bij te vormen.

Of we de technieken van de Japanse tuinkunst nu toepassen of niet, een feit is zeker: klanten willen nu een asymmetrische tuin met veel subtiliteit, openheid en detaillering waarin ze kunnen thuiskomen, wandelen, kijken, mijmeren en onthaasten.